Το μάθημα δεν διδάσκεται το ακαδημαϊκό έτος 2022-23. Προσφέρεται όμως στις εξεταστικές περιόδους του έτους. Υπεύθυνη μαθήματος: Μ. Δανιήλ


ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 2020-21:

ΘΕΩΡΙΑ:

Το μάθημα αποτελεί εισαγωγή στους προβληματισμούς που αφορούν στη διαχείριση του ιστορικού και παραδοσιακού κτιριακού αποθέματος, καθώς και στην έννοια του «μνημείου», ενώ δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στο έργο διάσωσης, συντήρησης και αποκατάστασης αρχιτεκτονικών μνημείων του παρελθόντος. Δεδομένου ότι το εκάστοτε παρόν λειτουργεί ως διαμεσολαβητής τους παρελθόντος και του μέλλοντος, εξετάζονται οι διαφορετικές προσεγγίσεις ανά εποχή καθώς και η εξέλιξη των θεωριών της αποκατάστασης. Οι σύγχρονες τάσεις, τόσο στο θεωρητικό σκέλος όσο και στο πρακτικό, αναλύονται διεξοδικότερα, με παραδείγματα από την ελληνική και διεθνή εμπειρία.

Ειδικότερα αντικείμενα ανάλυσης αποτελούν:

α) δεοντολογία, αρχές και στόχοι αποκατάστασης, έτσι όπως διαμορφώνονται από διεθνείς χάρτες, συμβάσεις και καταστατικά κείμενα.

β) μεθοδολογία και σχεδιασμός δράσης

γ) διαχείριση βιωσιμότητα και μέλλον της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς

Το μάθημα χωρίζεται σε τρία μέρη:

Κατά το πρώτο, οι φοιτητές/-ιες εισάγονται στους κύριους όρους της αποτύπωσης, αποκατάστασης και παθολογίας των παραδοσιακών κτηρίων και μνημείων, ενώ παρουσιάζονται μεθοδολογίες αποτύπωσης και προσέγγισης των ιστορικών κτηρίων ώστε να μπορούν να μελετήσουν την παθολογία τους.

Κατά το δεύτερο μέρος, παρουσιάζονται με γενεαλογική σκοπιά η εξέλιξη των θεωριών των αποκαταστάσεων μέχρι τις μέρες μας, εστιάζοντας στις πρακτικές και μεθοδολογίες που εφαρμόστηκαν κατά την αποτύπωση και την αποκατάσταση των κτιρίων σε διάφορες εποχές, καθώς και στις εκάστοτε κοινωνικές συνθήκες οι οποίες παρήγαγαν τις παραπάνω θεωρίες.

Κατά το τρίτο και τελευταίο μέρος θα παρουσιαστούν σύγχρονα παραδείγματα αποκαταστάσεων τόσο από την Ελλάδα όσο από τον υπόλοιπο κόσμο και θα συζητηθούν οι διαφορετικές προσεγγίσεις που παρουσιάζονται στις μέρες μας.

Το μάθημα γίνεται με προβολή διαφανειών και συζήτηση. Επιπλέον, οι φοιτήτριες/-ες θα πραγματοποιήσουν ομαδική εργασία που αποσκοπεί στην καλύτερη κατανόηση και κριτική αντιμετώπιση παραδειγμάτων αποκατάστασης. Θα καλεστούν να διεξάγουν βιβλιογραφική έρευνα πάνω σε συγκεκριμένα κτήρια που χρήζουν προστασία και θα καλεστούν να πάρουν αποφάσεις τόσο για την αποκατάσταση, όσο και για την επανάχρηση τους.

Προβλέπεται επίσης, η παρουσίαση ενός έργου ή ειδικού θέματος σχετικό με τη συντήρηση και αποκατάσταση από προσκεκλημένο ομιλητή.

Προτείνεται επίσης η διεξαγωγή εκπαιδευτικής εκδρομής σε ιστορικούς ή και αρχαιολογικούς χώρους κατά τη διάρκεια της οποίας οι φοιτητές/-ιες θα μπορέσουν από κοντά να δουν και να συζητήσουν τις σύγχρονες επεμβάσεις στα ιστορικά κτίρια και μνημεία.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ:

Στόχος του εργαστηριακού μαθήματος είναι η άσκηση των φοιτητών/τριών στην ανάλυση και τεκμηρίωση των ιστορικών κατασκευών καθώς και στο σχεδιασμό των αρχιτεκτονικών επεμβάσεων για την αποκατάσταση και επανάχρησή τους. Περιεχόμενο του μαθήματος είναι η ανάλυση και τεκμηρίωση συγκεκριμένου κτηρίου, διαδικασία η οποία γίνεται ομαδικά, καθώς και ο σχεδιασμός των προτεινόμενων επεμβάσεων για την αποκατάσταση και επανάχρησή του, διαδικασία η οποία γίνεται ατομικά. Το εργαστηριακό μάθημα συνδυάζεται με το θεωρητικό κομμάτι του μαθήματος στο οποίο παρουσιάζονται θεωρητικά και μεθοδολογικά ζητήματα. Κατά την εκπαιδευτική διαδικασία δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στη συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων σε θεωρητικά, σχεδιαστικά και τεχνικά θέματα.

Το εργαστηριακό μάθημα αποσκοπεί:

1) Στην εξοικείωση του φοιτητή με προβλήματα μεθοδολογικά, δεοντολογικά και τεχνολογικά της αποτύπωσης, συντήρησης, αποκατάστασης και επανάχρησης κτιρίων.

2) Στην κατανόηση του ρόλου του πολιτικού μηχανικού ή αρχιτέκτονα και της αναγκαιότητας συνεργασίας με άλλες ειδικότητες για την επίλυση των προβλημάτων της συντήρησης και αποκατάστασης.

Το εργαστήριο θα διεξάγεται μέσω της πρακτικής άσκησης σε συγκεκριμένο κτίριο και διαρθρώνεται σε τρία στάδια.

Κατά το πρώτο στάδιο θα εκπονηθεί σχεδιαστική άσκηση η οποία προσβλέπει στην εξοικείωση των φοιτητών με το σχέδιο της αποτύπωσης (μεθοδολογία σχεδιασμού, συμβολισμοί υλικών, κοκ).

Το δεύτερο στάδιο αφορά α) στην ανάλυση του κτηρίου με καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης του (αποτύπωση, καταγραφή των υλικών, παθολογία, κατάστασης διατήρηση, περιγραφή και ανάλυση των κατασκευών, στατικός φορέας, τυπολογία, μορφολογία και ιστορικές φάσεις) σε βασικά σχέδια γεωμετρικής αποτύπωσης του και β) στην αξιολόγηση του.

Το τρίτο στάδιο αφορά στην πρόταση της νέας χρήσης.

Η πρακτική άσκηση πραγματοποιείται

1) Με επισκέψεις στο κτίριο προς μελέτη για αποτύπωση, καταγραφές και συστηματική έρευνα.

2) Με εργασία και διορθώσεις στην τάξη.

Στο πλαίσιο συνεργασίας που συμφωνήθηκε το 2018 με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Σερρών και τη διευθύντρια της κα. Μαλαμίδου, το κτίριο της πρακτικής άσκησης θα είναι ένα μνημείο του οποίου η μελέτη των φοιτητών θα προσφέρει α) την καλύτερη και πιο κοντά στις πραγματικές ανάγκες του επαγγέλματος τους εργασία, β) σχέδια αποτύπωσης, παθολογίας, προτάσεις επανάχρησης και μελέτες, τα οποία πιθανώς να βοηθήσουν το ερευνητικό έργο της υπηρεσίας.

Δίνεται η δυνατότητα επίσης, προαιρετικής πρακτικής άσκησης σε αρχαιολογικό χώρο (αρχαιολογικός χώρος Ακρωτηρίου, Θήρας) κατά τους καλοκαιρινούς μήνες κατά τη

διάρκειας της οποίας οι φοιτητές θα μπορέσουν να αποκτήσουν εμπειρία στους τομείς της αποτύπωσης και παθολογίας αρχιτεκτονικών μνημείων.